ถ้ำหลวงแม่สาบ ต.สะเมิงใต้ อ.สะเมิง จ.เชียงใหม่ อยู่ห่างจากเทศบาล อ.สะเมิง เพียง 5 กม. ปัจจุบันอยู่ในการดูแลของ อุทยานแห่งชาติขุนขาน มีถนนตัดผ่านถึงทางเข้าเดินทางสะดวกสบายและสามารถเที่ยวได้ตลอดทั้งปี
ถ้ำหลวงแม่สาบ เป็นถ้ำที่เกิดขึ้นเองตามธรรมชาติ มีสองชั้น ชั้นล่างเป็นโพรงลึกเข้าไปในภูเขาประมาณ 150 เมตรคล้ายๆกับถ้ำทั่วๆไป ภายในถ้ำมืดสนิท ต้องมีไฟฉายหรือไฟส่องสว่างในการเข้าเที่ยวชม ถ้ำหลวงแม่สาบถือว่ายังเป็นถ้ำที่ยังมีชีวิต เพราะภายในถ้ำมีหินงอกหินย้อยที่ยังมีชีวิตอยู่หลายจุดมาก นักท่องเที่ยวควรระมัดระวังในการสัมผัสสิ่งต่างๆ หรือถ้าจะพูดให้ถูกคือไม่ควรไปสัมผัสสิ่งใดๆภายในถ้ำเลยจะดีกว่า รวมทั้งเวลาที่เดินเที่ยวก็ควรระวังบริเวณพื้นด้วย เพราะบนพื้นมีหลายจุดที่กำลังเกิดหินงอกอย่างช้าๆ ถ้าเราเผลอไปเหยียบหินงอกนั้นก็จะหยุดการเติบโตทันที
ส่วนชั้นบนเจ้าหน้าที่ไม่อนุญาตให้เราเข้าเที่ยวชม เราเลยถ่ายรูปได้เฉพาะด้านหน้าเท่านั้น ซึ่งด้านหน้าก็จะมีลักษณะเป็นโพรงขนาดใหญ่ ด้านบนมีช่องอากาศเปิดกว้างรับแสงอาทิตย์
ความ Unseen ของถ้ำหลวงแม่สาบสำหรับเราคือสีสันต่างๆของผนังถ้ำครับ ต้องบอกว่าค่อนข้างน่าตื่นตาตื่นใจเพราะว่ามีสีสันสวยงามแปลกตามาก มีหลายสีไล่กันเป็นชั้นๆในหลายๆจุดทั้งผนังและเพดานถ้ำ จะเรียกว่าเป็นผนังสีรุ้งก็น่าจะได้ บางจุดดูแล้วเหมือนเป็นภาพจากคอมพิวเตอร์กราฟฟิกเลยทีเดียว
อีกหนึ่งความพิเศษของที่นี่ก็คือ กุมภลักษณ์กลับหัว หรือถ้าจะพูดกันง่ายๆภาษาชาวบ้านมันก็คือหลุมบนหินที่เกิดจากการกัดเซาะของน้ำนั่นเอง ซึ่งมันมักจะพบบริเวณน้ำตก หรือบริเวณใต้น้ำ เช่นที่สามพันโบก แต่ว่าที่นี่พบอยู่ในผนังและเพดานถ้ำ ซึ่งมีลักษณะกลับหัวเหมือนถ้วยคว่ำ
ในฐานะคนที่ไม่ได้ชอบเที่ยวถ้ำ เราว่าถ้ำที่นี่น่าสนใจ ควรไปเที่ยวซักครั้งจริงๆ มันสวยและแปลกมากๆ ดังนั้นถ้าเพื่อนๆผ่านไปแถวนั้นแล้วมีเวลา เราแนะนำครับ
เจ้าหน้าที่แจ้งว่าตั้งแต่ต้นปี 2565 เป็นต้นไปจะมีการติดตั้งไฟฟ้าส่องสว่างภายในถ้ำ ทำให้การท่องเที่ยวสะดวกสบายมากยิ่งขึ้น
